Często zdarza się tak, że nie umiemy się zachować inaczej niż nas wychowano – np. ktoś nieśmiały nie potrafi być asertywny. Ale zdarza się też, że próbujemy zachowań z obu krańców i żadne nas nie satysfakcjonuje – i jednemu, i drugiemu towarzyszą negatywne emocje. Dzieje się tak wtedy, kiedy przyswojonym nieświadomie wzorcem nie jest jedno konkretne przekonanie, a dwa sprzeczne, tworzące ze sobą konflikt.

Jeśli dziecko jest nagradzane za coś w domu, np. za bycie uległym, posłusznym, prawdomównym, a w kręgu rówieśniczym odwrotnie – za bycie dominującym, przewodzącym, manipulującym, to tworzy się w jego umyśle konflikt. Umysł nie może zdecydować, które zachowanie jest właściwe, bo każde zachowanie przynosi zyski w postaci aprobaty innych ludzi; ale akceptując oba, tworzy konflikt na poziomie wartości (co uważam za słuszne, co sprawia, że czuję się dobrze ze sobą, co jest dla mnie ważne). To powoduje, że i jedno, i drugie zachowanie wytwarza negatywne emocje – umysł wysyła sygnał, że potrzebne jest świadome rozstrzygniecie konfliktu.

Jeśli w rodzinie jedno z rodziców stosuje przemoc (niekoniecznie fizyczną), dziecko najczęściej przejmuje ten mechanizm (żeby być silnym i nie dać się skrzywdzić), ale jednocześnie empatycznie uczy się myślenia drugiego rodzica, w jakimś obszarze zachowując wrażliwość, wykazując podporządkowanie i stając się „ofiarą”. Te dwie skrajne opinie o sobie („jestem katem, jestem winny” i „jestem ofiarą, jestem skrzywdzony”) powodują konflikt na poziomie tożsamości (kim jestem, kim chcę być). Dlatego i jedno, i drugie zachowanie budzi negatywne emocje, zmuszając daną osobę do świadomego zdecydowania o sobie.

Jeśli dziecko doświadcza niespójności zachowania u swojego rodzica czy opiekuna, staje się ona również jego wewnętrznym konfliktem. Np. kiedy rodzic paląc papierosa mówi, że palenie to paskudny nawyk; albo kiedy twierdzi, że pieniądze szczęścia nie dają, ale na wszelkie sposoby, kosztem innych wartości próbuje je zdobyć/zarobić; albo kiedy rodzic podkreśla, że trzeba być pomocnym dla innych ludzi, a jednocześnie oczernia sąsiadów czy oszukuje w sklepie – wtedy u dziecka stosowanie żadnego z tych zachowań nie daje poczucia komfortu, z żadnym się ono nie utożsamia; każde powoduje negatywne emocje, sygnalizujące wewnętrzny konflikt wymagający świadomego rozstrzygnięcia co tak naprawdę uważa za właściwe.

Jesteśmy pełni wewnętrznych konfliktów – jedne z nich „dziedziczymy” bezpośrednio od każdego z rodziców, przejmując ich wewnętrzne niespójności, ale asymilujemy także konflikty panujące między rodzicami i konflikty między środowiskiem domowym i otoczeniem. Wszystkie nieświadomie przyjęte sprzeczne przekonania tworzą wewnętrzne konflikty i domagają się świadomej weryfikacji. Nie weryfikacji na poziomie zachowania („to co mam robić, jak się zachować, jak zareagować?”), tylko na poziomie tożsamości (kim jestem, w co wierzę, czego chcę dla siebie). Kiedy wiemy, kim jesteśmy i w co wybieramy wierzyć, nasze zachowanie staje się spójne i przestają mu towarzyszyć negatywne emocje.